تاثیر سطوح مختلف جیوه در جیره غذایی جوجه های گوشتی و تجمع آن در قسمت های مختلف لاشه

جیوه فلزی سمی است که در اثر فعالیت صنایع مختلف و فرایندهای کشاورزی در محیط آزاد می شود. جیوه می تواند در بدن حیوانات مزرعه ای تجمع پیدا کند و منجر به آلودگی غذای انسان شود. به منظور تعیین غلظت کشنده جیوه، تاثیرات قرار گیری در معرض جیوه از طریق آب و خوراک مصرفی، رشد جبرانی بعد از مسمومیت با جیوه و میزان تجمع جیوه در اندام های مختلف، چهار آزمایش طراحی شد. آزمایش اول در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول آزمایش نخست تعداد 60 قطعه جوجه گوشتی نژاد راس سویه 308 در سن دو هفتگی به شش گروه مختلف هر کدام به تعداد 10 جوجه تقسیم شدند و سپس هر کدام به یک تیمار اختصاص داده شدند. سطوح تیمارها به ترتیب دارای صفر، 300، 400، 500، 600 و 700 قسمت در میلیون جیوه بود. برای تهیه محلول ها از کلرید جیوه آزمایشگاهی استفاده شد. به علت عدم مصرف آب محتوی غلظت های بالای جیوه امکان برآورد غلظت کشنده جیوه میسر نگردید. لذا در مرحله دوم آزمایش اول تعداد 24 قطعه جوجه گوشتی نژاد راس 308 در سن 12 روزگی به 6 گروه 4 تایی تقسیم شدند و هر گروه به یک تیمار شامل صفر، 250، 350، 450، 550 و 650 قسمت در میلیون جیوه اختصاص داده شد. با استفاده از تکنیک تغذیه اجباری محلول غلیظ جیوه که تامین کننده غلظت های مربوطه باشد به جوجه های هر یک از تیمارها خورانده شد. غلظت کشنده 100 درصد بعد از 24 ساعت (lc100,24h) در محدوده ی بین 350 تا 650 قسمت در میلیون یا 180 الی 420 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن و غلظت کشنده 100 درصد بعد از 48 ساعت (lc100,48h) 250 قسمت در میلیون یا 100 میلی گرم در هر کیلوگرم وزن بدن تعیین گردید. در آزمایش دوم با استفاده از جوجه های مرحله اول آزمایش نخست و در سن 22 روزگی با استفاده از غلظت جیوه به میزان صفر (شاهد)، 300 (تیمار دوم)، 400 (تیمار سوم)، 500 (تیمار چهارم) قسمت در میلیون در آب آشامیدنی600 (تیمار پنجم) و 700 (تیمار ششم) قسمت در میلیون در خوراک مصرفی برای یک هفته در اختیار جوجه ها قرار داده شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد جیوه موجود در خوراک منجر به کاهش آب و خوراک مصرفی در تیمارهای تحت آزمون می شود (01/0p<) هر چند این تاثیرات به شدت مسمومیت از طریق آب مصرفی نیست. در آزمایش سوم با حذف جیوه از آب و خوراک تیمارهای تحت آزمایش دوم، رشد جبرانی جوجه ها تا سن 42 روزگی برآورد گردید. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد تفاوت معنی داری بین وزن تیمارهایی که 300 و 400 قسمت در میلیون جیوه دریافت می کردند نسبت به گروه شاهد وجود ندارد (01/0p>) که نشان دهنده رشد جبرانی در تیمارهای مذکور است. در آزمایش چهارم از تعداد 216 قطعه جوجه یک روزه گوشتی نژاد راس 308 در چهارچوب یک طرح کاملاً تصادفی مشتمل بر 6 تیمار و 3 تکرار استفاده شد. این تیمارها شامل سطوح صفر، 50، 100، 150، 200 و 250 قسمت در میلیون جیوه بودند که به شکل محلول کلرید جیوه از طریق آب مصرفی و از روز اول در اختیار جوجه ها قرار گرفت. غلظت جیوه در بافت های کبد، کلیه، مغز، عضله ران، عضله سینه، پوست و طحال با استفاده از دستگاه اسپکترومتر نشر القائی (icp-ms) اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که جیوه در غلظت 200 قسمت در میلیون و بالاتر به صورت معنی داری منجر به کاهش مصرف آب، خوراک و در نتیجه کاهش رشد می شود (05/0p<). در غلظت های کمتر از 200 قسمت در میلیون (50، 100 و 150 قسمت در میلیون) تاثیر معنی داری در مصرف آب و خوراک و همچنین وزن بدن مشاهده نشد (05/0p>). بالاترین غلظت جیوه در کلیه دیده شد (00/4 قسمت در میلیون) و تجمع جیوه در کبد، پوست و مغز در رده های بعدی قرار گرفتند در حالی که کمترین غلظت جیوه در عضله ران مشاهده شد.